Voor u ligt de meerjarenbegroting 2023-2026.
Dit is de eerste begroting na de gemeenteraadsverkiezingen die ons college heeft voorbereid en aan uw raad voorlegt. Deze begroting staat in het teken van de Overkoepelende Onderwerpen: ‘Schaalsprong in regio komende 10 jaar’, ‘Klimaat en duurzaamheid’, ‘Brede welvaart’, ‘Brede integratie jeugd en jongeren in beleid Son en Breugel’, ‘Inclusie’ en ‘Ontwikkelingen Sociaal Domein’. De hierbij horende acties zijn geïntegreerd in de vier programma’s.
De mutaties uit de kadernota en de effecten van de meicirculaire in het kader van het gemeentefonds, hebben we in deze begroting verwerkt. Daarnaast dragen we nieuw beleid aan. De effecten van de septembercirculaire nemen we in het raadsvoorstel mee en ontvangt u als bijlage.
Overkoepelende Onderwerpen
Schaalsprong in regio komende 10 jaar
Onze regio staat aan de vooravond van een forse schaalsprong. Een nieuwe ontwikkelfase die onder andere wordt ingegeven door de snelle groei van industriële bedrijven in onze regio. De verwachte groei tot 2030 en verder is dermate groot, dat dit ook een grote impact heeft op het woon- en leefklimaat in onze regio én onze gemeente. Dit gaat ook de ontwikkeling van Son en Breugel raken en een bijdrage van ons vragen. Enerzijds vanwege de vergroting en versnelling van de opgaven (woningbouw, bedrijventerrein, voorzieningen, ontspanningsmogelijkheden, bereikbaarheid en mobiliteit en groene kwaliteiten). Anderzijds door de groeiende vraag om een bijdrage te leveren vanuit de gemeentelijke organisatie.
Klimaat en duurzaamheid
Het realiseren van de klimaatdoelen van Parijs vraagt van de hele samenleving majeure inspanningen. Ook van ons dorp, zowel op individueel niveau als van de gemeenschap als geheel. De gemeenteraad heeft de ambitie uitgesproken als gemeenschap in 2030 voor 100% klimaatneutraal te zijn. Daarnaast bevorderen we de biodiversiteit in onze gemeente. Ook dit is voor de toekomst van onze planeet van levensbelang. Tegelijkertijd moeten we ons ook aanpassen aan het veranderende klimaat om de kwaliteit van leven en ondernemen op een goed niveau te houden.
Brede Welvaart
Afgelopen jaren is het bewustzijn ontstaan dat alleen kijken naar materiële welvaart een veel te smalle blik is. Vandaar dat we voortaan werken aan de groei van onze Brede Welvaart. Naast materiële welvaart gaat het dan ook om zaken als gezondheid, onderwijs, milieu en leefomgeving, sociale cohesie, persoonlijke ontplooiing en (on)veiligheid. Kortom, het gaat om alle elementen van het begrip leefbaarheid. Door ook in onze beleidsvorming deze brede kijk op de ontwikkeling van onze welvaart, ons welzijn en onze omgeving met elkaar in verband te brengen, geeft het richting bij het maken van beleidskeuzes.
Brede integratie jeugd en jongeren in beleid Son en Breugel
Jeugd en jongeren verdienen onze volle aandacht. We willen daarbij niet alleen een apart jeugdbeleid, maar aandacht voor deze doelgroep over de volle breedte van onze beleidsontwikkeling en uitvoering. Van jeugdzorg tot de inrichting van onze openbare ruimte.
Inclusie
Voor ons heeft inclusie een grote prioriteit. Ons motto is en blijft: iedereen heeft de mogelijkheid om mee te doen. In geen enkel opzicht mag iemand hindernissen ervaren die deelname aan de samenleving beperken of zelfs onmogelijk zouden maken.
Ontwikkelingen Sociaal Domein
Een gezonde samenleving bestaat onder andere uit goede en toegankelijke zorg en ook uit een fijnmazig netwerk van vrijwilligers en professionals in straten, buurten en verenigingen die bijdragen aan een gemeenschap waaraan iedereen kan deelnemen.
Omgevingswet
De Omgevingswet is vanaf 1 januari 2023 het wettelijk kader waarbinnen onze werkzaamheden met betrekking tot ruimtelijke ontwikkelingen moeten plaatsvinden. Tevens moeten we diverse (nieuwe) beleidsinstrumenten ontwikkelen en actueel houden en gaan we aan de slag met de doorontwikkeling van de omgevingsvisie. Hoewel de invoeringsdatum vast staat, is er bij het opstellen van deze begroting toch nog onzekerheid over deze datum. Deze situatie levert ook onzekerheid op voor de voorbereiding van gebiedsontwikkelingen die rond de jaarwisseling in procedure gaan en voor de implementatie van de Omgevingswet in onze organisatie. In onze voorbereidingen blijven we ons richten op de ingangsdatum 1 januari 2023.
Corona
Corona en de gevolgen hiervan blijven ook de komende jaren onvoorspelbaar. Zo nodig bieden we opnieuw één loket waar bedrijven en verenigingen terecht kunnen met hun vragen over corona en eventuele maatregelen van de Rijksoverheid. De gemeenteraad is bereid om indien nodig opnieuw aanvullende middelen beschikbaar te stellen.
Energiecrisis en inflatie
De huidige energiecrisis, met als gevolg extreme inflatie, vraagt op korte termijn om acties. De inflatie raakt het welzijn van alle inwoners en vooral van de meest kwetsbare. We krijgen steeds meer signalen van inwoners die er financieel niet meer uitkomen. Wij trekken samen met onze partners op om de negatieve effecten bij deze groep te verminderen: door preventie, het stimuleren van energiebesparing, vroegtijdige signalering en maatwerk bij financiële problemen.
We streven bij alles wat we doen naar maximale inclusie, naar een gemeenschap waar iedereen de kans heeft om mee te doen in deze sterk veranderende samenleving.
Vluchtelingen
Daarnaast nemen we onze verantwoordelijkheid om een bijdrage te blijven leveren aan de crisisnoodopvang van vluchtelingen en asielzoekers. Op dit moment weten we nog niet welke gevolgen dat voor onze gemeente heeft, maar gezien de actualiteit houden we er rekening mee dat er mogelijk meer inzet van onze gemeente gevraagd gaat worden.
Ontwikkeling lokale belastingen voor de inwoners
De lokale belastingen bestaan voor onze inwoners uit: afvalstoffenheffing, rioolheffing en voor eigenaren van een koopwoning de OZB.
Het OZB tarief is alleen geïndexeerd (inflatie) met het indexpercentage vanuit de macro economische verkenning van de septembercirculaire 2021 en de stijging van de rioolheffing is € 8 voor 2023.
Het college kiest voor een trapsgewijze verhoging van de afvalstoffenheffing. Deze stijgt in 2023 voor een meerpersoonshuishouden slechts met € 36 per jaar van € 290 naar € 326. Normaal gesproken wordt uitgegaan van 100% kostendekkendheid. Hierdoor zou het tarief moeten stijgen naar €354.
De stijging van de kosten voor afval wordt veroorzaakt door een aantal trends.
De financieel gunstige, maar niet marktconforme, contracten zijn afgelopen en zijn aangepast naar marktconforme tarieven. Dit zorgt, met in stand houding van de huidige dienstverlening, voor hogere inzamelkosten. Het aantal tonnages op de milieustraat blijft hoog in vergelijking met pre-corona. Er is geanticipeerd op een aantal ontwikkelingen die financieel negatief kunnen gaan uitvallen voor de gemeente.
Financiële positie
Jaarlijks bieden we uw raad een meerjarenbegroting ter vaststelling aan. Onze gemeente hanteert al jaren het uitgangspunt dat elk jaar van de meerjarige raming structureel sluitend moet zijn. Dat is een goed uitgangspunt voor een gezonde financiële huishouding. Het ligt geheel in lijn met de voorwaarde die de toezichthouder hanteert dat de begroting structureel en reëel in evenwicht is, dat de structurele baten ieder jaar de structurele lasten dekken en dat de ramingen realistisch zijn.
Tot slot
Voor 2023 is sprake van een negatief begrotingssaldo. Voor 2024 tot en met 2026 is het begrotingssaldo positief en structureel sluitend. Het positieve begrotingssaldo in 2024 tot en met 2026 is nodig om de uitdagingen die er zijn op het gebied van de verdere uitwerking van het collegeprogramma, regionale ontwikkelingen, onderhoud en vernieuwing van gemeentelijke accommodaties en de organisatieontwikkeling te kunnen verwerken. Verder weten we nog niet hoe de rente en inflatie zich verder gaan ontwikkelen. Daarnaast kunnen we nog niet bepalen wat de exacte kosten zijn. Het spreekt voor zich dat we, wanneer we de kosten van bovenstaande en andere onderwerpen inzichtelijk hebben en daarmee ook de toekomstige financiële speelruimte, we bij uw raad terugkomen.