Voorwoord

Voor u ligt de meerjarenbegroting 2021-2024. Bij de kadernota 2020 heeft de gemeenteraad aan het college de opdracht gegeven een begroting met vier programma’s op te stellen, die minimaal sluitend is in 2023 en 2024.

De begroting 2021 staat onverkort in het teken van het afronden van de eerder ingezette acties op onze speerpunten: Centrum Son, Breugel Bruist, Participatie en Duurzaamheid. Daarnaast gaan we in deze begroting ook in op de gevolgen van de corona-uitbraak in 2021, waarmee we dit jaar plotseling werden geconfronteerd, alsook op de taakstelling op het sociaal domein.

Een nieuwe programmaopzet met vier in plaats van twaalf programma’s maakt de begroting eenvoudiger, transparanter en beter leesbaar. De opzet hebben we besproken met de auditcommissie en verwerkt in deze meerjarenbegroting.
De bezuinigingen uit de kadernota, de amendementen van uw raad en de meicirculaire zijn in deze begroting verwerkt. De effecten van de septembercirculaire worden in het raadsvoorstel meegenomen en ontvangt u als bijlage.

De speerpunten
1. Centrum Son
In 2021 bouwen we verder aan de (ver)bouwwerken en restauraties in het centrumgebied. Na de oplevering van de toren en het raadhuisje eind 2020, leveren we begin 2021 de tweede en laatste fase van het gemeentehuis op. In 2021 starten we met het ombouwen van de voormalige kerk in een dorpshuis, waarbij we ook uitvoering geven aan de motie Openbaar gebied Dorpshuis en Kerkplein over de relatie met Vroonhoven.

2. Breugel Bruist!
In 2021 renoveren we De Boerderij in Breugel. We verwachten de werkzaamheden in het eerste half jaar van het jaar af te ronden. Voor de nieuwe multifunctionele (sport)hal stellen we samen met de toekomstige gebruikers een programma van eisen op. In de tweede helft van het jaar gaat het aanbestedingstraject lopen en maken we de bouwplannen concreet.
De Gebiedsvisie is vastgesteld en daarmee is duidelijk hoe het openbare gebied er op hoofdlijnen uit gaat zien. In het eerste kwartaal 2021 maken we een plan van aanpak voor onderdelen die we direct onder handen nemen zoals ‘het bosje’.

3. Participatie
We willen beleids- en uitvoeringsplannen meer in verbinding met de inwoners organiseren. ‘De basis op orde’ betekent kwantitatieve en kwalitatieve aanvulling van de personele bezetting. Via zaakgericht werken en het Organisatieontwikkelingsproject Kwiek zorgen we ervoor dat de nieuw gevormde teams straks beter in staat zijn de kwaliteit van de dienstverlening aan burgers, instellingen en bedrijven te verbeteren en te moderniseren. We vragen van onze medewerkers een andere houding en vaardigheden om die verbinding met de inwoners te maken. Medewerkers worden getraind om inwoners optimaal bij processen en projecten te betrekken. Dat vormt een goede basis voor meer participatie.
De raadswerkgroep Bestuursstijl werkt aan een nieuwe vergaderstructuur die ook meer ruimte biedt voor inwoners om mee te denken en te participeren bij beeld- en besluitvorming.

4. Duurzaamheid
Het komende jaar staat in het teken van de vaststelling van belangrijke beleidsmatige kaders. Samen met de regio stellen we de Regionale Energie Strategie vast. Hiermee doen we gezamenlijk een bod richting de Rijksoverheid voor de uitvoering van het klimaatakkoord tot 2030.
Lokaal stellen we een Transitievisie Warmte op, waarin we een eerste schets maken van hoe de gemeente in de komende decennia overgaat naar een aardgasvrije warmtevoorziening.
Op het gebied van afvalverwerking moeten we onze strategie gaan bepalen voor een nieuwe samenwerkingsovereenkomst met een bijpassende aanbestedingsvorm.
We actualiseren het totale duurzaamheidsbeleid. We blijven inzetten op de aanpak waarmee we onze inwoners helpen om concrete verduurzamingsstappen te maken, zoals Winst uit je Woning, De Groene Zone en het faciliteren van laadpalen.

CMD
In juni 2020 heeft uw raad kennisgenomen van het onderzoeksrapport CMD, van K2. Uw raad heeft de bevindingen uit het rapport onderschreven en zelf het initiatief genomen tot het opstellen van een Visie op het CMD. Uw raad heeft bij amendement aangegeven, dat eerst de visie moet worden vastgesteld en pas daarna structurele maatregelen kunnen worden genomen. Deze visie loopt gelijk op met deze begroting. Dat betekent dat we in deze begroting nog niet kunnen ingaan op de concrete maatregelen die nodig zijn om de taakstelling te realiseren. De visie is begin oktober gereed waarna besluitvorming plaatsvindt. Daaraan gekoppeld gaan we invulling geven aan de taakstelling voor de uitgaven voor de uitvoering van de Jeugdwet en de Wmo.

Corona
In maart 2020 heeft het Coronavirus in Nederland toegeslagen. In onze risicoparagraaf houden we jaarlijks rekening met een crisis/ramp, ongeacht hoe deze eruit ziet. We beschouwen de corona-uitbraak als een gebeurtenis die hieronder valt.
We zijn in 2020 geconfronteerd met extra kosten, maar hebben ook extra compensatie van het Rijk daarvoor ontvangen. Vooralsnog gaan we er vanuit dat de uitgaven voor o.a. handhaving nog doorlopen tot dat er een vaccin is. Wij doen in deze begroting daarbij een aanname dat we extra kosten moeten maken tot 1 juli 2021. Uitgaven die betrekking hebben op extra uitkeringen zullen een langere nasleep kennen. In deze begroting is rekening gehouden met extra kosten van in totaal € 126.500. Daarbij gaan we ervan uit dat deze kosten volledig door het Rijk worden vergoed.

Financiële positie
Jaarlijks bieden we uw raad een meerjarenbegroting ter vaststelling aan. Onze gemeente hanteert al jaren het uitgangspunt dat elk jaar van de meerjarige raming structureel sluitend moet zijn. Een goed standpunt om als gemeente een gezonde financiële huishouding te behouden. Het ligt geheel in lijn met de voorwaarde die de toezichthouder hanteert dat de begroting structureel en reëel in evenwicht is, dat de structurele baten ieder jaar de structurele lasten dekken en dat de ramingen realistisch zijn.

Bij de begroting 2020 moesten we constateren dat de jaren 2020 en 2021 zowel een incidenteel als een structureel tekort lieten zien, maar dat dit voor de jaren daarna overging naar een positief saldo. Bij deze begroting is er voor 2021 nog steeds sprake van een negatief saldo, maar is er wel structureel een positief resultaat. De jaren daarna hebben een positief begrotingssaldo. Hiermee voldoen we aan de eisen van de toezichthouder.
Bij de kadernota is vooral ingezet op een sluitende begroting voor 2023 en 2024. In totaal is door uw raad voor de jaren 2023 en 2024 meer dan € 500.000 aan ombuigingen gerealiseerd en besloten tot een OZB-verhoging van in totaal € 300.000. Dankzij die inspanningen en het netto resultaat van de meicirculaire, lukt het in deze begroting de voorzieningen voor de inwoners op een goed niveau te houden. Ook zijn er tot aan 2024 diverse investeringen in de begroting opgenomen voor ruim €15.000.000.

Toch is ondanks dit goede resultaat het toekomstperspectief niet zorgenvrij. We gaan in deze begroting ervan uit dat de coronacrisis tot zeker juli 2021 gevolgen zal hebben en dat we extra kosten moeten maken. Daarbij is wel de verwachting dat deze extra kosten door het Rijk worden gecompenseerd.

We hebben in deze begroting geen rekening gehouden met de herverdeling van het gemeentefonds. In de tot nu toe bekend geworden voornemens ziet het er naar uit dat vooral de kleinere gemeenten de dupe dreigen te worden. Het moge duidelijk zijn dat we deze ontwikkelingen op de voet volgen en, indien nodig, ook actie zullen ondernemen.


Ontwikkeling lokale belastingen voor de inwoners

De gemeentelijke lastendruk
Deze bestaat voor onze inwoners uit de elementen: de afvalstoffenheffing, de rioolbelasting en voor eigenaren van een koopwoning de OZB. De stijging van de rioolheffing is € 4 per jaar. De afvalstoffenheffing stijgt voor een meerpersoonshuishouden met € 73 per jaar van € 217 naar € 289. Deze verhoging wordt veroorzaakt door twee trends. Enerzijds zijn de kosten voor de afvalinzameling aan huis en de milieustraat en de kosten voor verwerking vanaf 2020 sterk gestegen. Anderzijds zijn de vergoedingen die we ontvangen voor oud papier, textiel en verpakkingsmateriaal (PMD) sterk gedaald. Het zijn beide factoren van de markt die door de gemeente niet beïnvloedbaar zijn. De tarieven van zowel de afvalstoffenheffing als de rioolheffing worden zo vastgesteld dat de geraamde kosten niet boven de geraamde baten uitkomen. Met andere woorden: 100% kostendekking is het uitgangspunt bij de berekening van deze tarieven.

Uw raad heeft ons bij de kadernota meegegeven € 300.000 extra inkomsten uit de OZB te genereren. Dit bereiken we door de OZB voor zowel woningeigenaren als voor bedrijven te verhogen. Voor woningeigenaren betekent het een verhoging van de OZB met 3,3% bovenop de inflatiecorrectie (2,2%).

Nieuwe programma’s
De nieuwe programmaopzet met vier programma’s is besproken met de auditcommissie en hebben we verwerkt in deze meerjarenbegroting.

Programma 1 Interne en externe dienstverlening
Onder het motto ‘Zichtbaar, aanspreekbaar en bereikbaar’ zetten we in op hogere klanttevredenheid via meer aandacht voor gebruik van begrijpelijke taal, meer gebruik van (bewegend) beeld in onze uitingen en investering in webcare en 24/7 digitale dienstverlening.

Programma 2 Sociale leefomgeving
Dit programma gaat over de gezondheid, het welbevinden en de ontwikkelmogelijkheden van onze inwoners. Goede voorzieningen voor inwoners en professionals zijn hiervoor belangrijk. Enerzijds bestaan voorzieningen uit ondersteuningsmogelijkheden voor individuele inwoners door hulp en (financiële) steun, anderzijds uit accommodaties, subsidies en bijeenkomsten en evenementen. Het programma heeft betrekking op alle inwoners als het gaat om preventie, gezonde leefstijl, ontwikkeling en ontmoeting. Het programma gaat daarnaast specifiek in op ondersteuning aan kwetsbare inwoners en jeugdigen.

Programma 3 Fysieke en veilige leefomgeving
Ons handelen en beleid voor de fysieke leefomgeving kent diverse abstractieniveaus. In dit programma komt vooral de operationele kant van het werk in de leefomgeving aan de orde via projecten op het gebied van inrichting, beheer, onderhoud en reconstructie in de buitenruimte, alsook het verlenen en handhaven van omgevingsvergunningen zoals bouwvergunningen en duurzaam beheer en gebruik van de buitenruimte.

Programma 4 Economische en Ruimtelijke ontwikkelingen
Dit programma richt zich op de visie en de strategische kant van ons handelen en beleid voor de leefomgeving, bijvoorbeeld op het gebied van natuur en landschap. We hebben een gemeentelijke visie en sluiten die qua strategie aan bij lopende regionale ontwikkelingen. We leveren een bijdrage aan een levendig, groen en vitaal dorp en een gezonde en leefbare leefomgeving. Dit programma richt zich ook op de duurzame economische structuur van de gemeente. In 2021 staan de volgende zaken op de agenda:

• Omgevingsvisie en Omgevingsplan in het kader van de invoering van de Omgevingswet op 1 januari 2022.
• Een gedifferentieerd woningbouwprogramma met ontwikkellocaties.
• Een klimaat-neutrale gemeentelijke organisatie.
• De Regionale Energiestrategie en een Warmtevisie.

 

Circulaires van het rijk
In de loop van het begrotingsproces zijn de mei- en septembercirculaire uitgebracht door de rijksoverheid. Beide circulaires hebben een positief resultaat. De septembercirculaire is nog niet verwerkt in deze begroting. Over de septembercirculaire wordt u afzonderlijk nog geïnformeerd.

 

 

Sluitende meerjarenbegroting
De provincie heeft in haar begrotingscirculaire aangegeven dat zij beoordeelt of de begroting en de meerjarenraming structureel en reëel in evenwicht zijn. Ook al hebben we nog steeds te maken met een tegenvaller op het sociaal domein, de gemeente Son en Breugel is financieel een gezonde gemeente. In deze begroting is het jaar 2021 niet sluitend, maar de (meerjaren) begroting is uiteindelijk in alle jaren structureel en reëel in evenwicht. De nu voorliggende financiële begroting is zowel incidenteel als structureel sluitend in 2023 en biedt het nieuwe college dat in 2022 aantreedt, ook nog mogelijkheden voor nieuw beleid. Met de 1e wijziging in verband met de septembercirculaire is de begroting alle jaren sluitend.